گواتر چیست؟ علائم و درمان آن چیست؟

گواتر علائم و درمان آن چیست؟

گواتر (بزرگ شدن غده تیروئید) اصطلاحی است که برای بزرگ شدن غده تیروئید به کار برده می شود. تیروئید غده ای پروانه ای شکل است که در گردن نهفته شده و کنترل سوخت و ساز بدن را در اختیار دارد. گواتر زمانی اتفاق می افتد که غده تیروئید بیش از حد تحریک شده و تعداد سلول ها در غده (هیپرپلازی) افزایش پیدا کرده است. این سولول ها ممکن است در کل غده منتشر شده و کل غده را بزرگ کند و ممکن است تنها در مناطق کانونی رشد بیش از حد داشته باشند.

گواتر ممکن است توسط تغییرات در سطوح هورمون تیروئید ایجاد شود. اگر این هومون ها بیش از حد باشند گواتر سمی ایجاد می شود اما اگر کم باشند کم کاری گواتر، نامیده می شود. گاهی اوقات این عارضه بدون هیچ تغییری در فعالیت غده تیروئید و با وجود سطوح طبیعی هورمون تیروئید در بدن ایجاد می شود، به این حالت گواتر غیر سمی گفته می شود.

با وجود این عارضه در بدن؛ توده ای بر روی گردن ایجاد می شود. در شرایطی که توده بزگ و بیماری شدید باشد، ممکن است در حرکات گردن اختلال ایجاد کرده و فرد بیمار را شاکی کند. این ویژگی ها ممکن است با یک اختلال در غده تیروئید مانند کم کاری تیروئید و یا پر کاری تیروئید ایجاد شود.

گواتر چگونه رخ می دهد؟

گواتر ممکن است بر اثر مصرف کم ید ایجاد شود. مصرف کم ید باعث می شود سنتز هورمون های تیروئید کاهش پیدا کند. این امر مکانیزم بازخورد، هورمون تیروتروپین آزاد (TRH) و ترشح بیش از حد از هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) از هیپوفیز قدامی را مختل می سازد. میزان بالای TSH، غده تیروئید را برای افزایش سنتز هورمون تیروئید و ترشح آن به عمل وا می دارد. این امر موجب افزایش تعداد سلول ها در غده تیروئید شده و می تواند اندازه فولیکول های تیروئید را به ۱۵ تا ۲۰برابر اندازه طبیعی خود افزایش دهد.

با این که کمبود ید تنها محرک برای بزرگ شدن غده تیروئید است اما عوامل دیگر نیز ممکن است در این بین نقش داشته باشند. این عوامل عبارتند از:

عفونت
آنتی بادی
نقص مادرزادی
موادی که عملکرد غده تیروئید را سرکوب می کنند.
اختلال عملکرد هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH)
هورمون گنادوتروپین جفتی

بعضی مواقع هم بزرگ شدن غده تیزوئید هیچ دلیل واضح و روشنی ندارد. در این شرایط به این عارضه گواتر ایدیوپاتیک گفته می شود. در این حالت گواتر؛ به طور غیر مستقیم به بیماری های تیروئید مانند تیروئیدیت مربوط می شود.

انواع گواتر

گواتر دارای علل بسیاری است. در نتیجه، انواع مختلفی به شرح زیر دارد:

کلوئیدی

گواتر کلوئیدی از کمبود ید، که یک ماده معدنی ضروری برای تولید هورمون تیروئید است، ناشی می شود. افرادی که به این نوع گواتر مبتلا هستند معمولا در مناطق که در آن ید کمیاب است زندگی می کنند.

غیر سمی (اسپورادیک)

علت گواتر غیر سمی معمولا ناشناخته است، هر چند که ممکن است توسط داروهایی مانند لیتیوم ایجاد شود. لیتیوم برای درمان اختلالات خلقی مانند اختلال دو قطبی استفاده می شود. گواتر غیر سمی بر روی تولید هورمون تیروئید تاثیر نمی گذارد. عملکرد تیروئید در این شرایط سالم است. گواتر غیر سمی خوش خیم است.

ندولر

این نوع گواتر به شکل یک یا چند ندول های کوچک بزرگ شده است. این غده های تولید هورمون تیروئید را تحت تاثیر قرار می دهند و باعث پرکاری تیروئید می شوند. این حالت عموما به نام گواتر ساده شناخته می شود.

علت ایجاد بیماری چیست؟

کمبود ید علت اصلی گواتر است. ید برای تولید هورمون تیروئید ضروری است. هنگامی که بدن ید کمی در دسترس دارد، غده تیروئید مجبور است که برای تولید هورمون سخت تر کار کند. همین موضوع باعث می شود، غده تیروئید بزرگ شود.

علل دیگر شامل موارد زیر است:

بیماری گریوز

بیماری گریوز زمانی رخ می دهد که تیروئید، بیش از حد طبیعی هورمون تولید کند. این حالت را پرکاری تیروئید می گویند. تولید هورمون بیش از حد باعث بزرگ شدن غده می شود.

بیماری هاشیموتو

هنگامی که شما به بیماری هاشیموتو مبتلا می شوید، تیروئید نمی تواند به اندازه کافی هورمون تولید کند. بنابراین دچار کم کاری تیروئید می شوید. میزان کم هورمون تیروئید باعث می شود غده هیپوفیز، هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) را بیشتر تولید کند که باعث می شود غده تیروئید متورم شود.

التهاب

بعضی از افراد به تیروئیدیت مبتلا هستند. تیروئیدیت به معنی التهاب تیروئید است که موجب ایجاد گواتر می شود.

ندول (برآمدگی)

کیست حاوی مواد جامد یا مایع ممکن است در تیروئید ظاهر شود و علت تورم آن باشند. این گره ها اغلب غیر سرطانی هستند.

سرطان تیروئید

تیروئید ممکن است سرطانی شود. در این حالت تورم در یک طرف غده ایجاد می شود. رایج ترین نوع سرطان تیروئید، رشد ندول های خوش خیم است.

بارداری

باردار شدن گاهی اوقات می تواند تیروئید را بزرگتر از حد معمول کند.

چه کسی در خطر ابتلا قرار داد؟

در صورت داشتن شرایط زیر ریسک ابتلا به گواتر در بدن بالا می رود:

داشتن سابقه خانوادگی سرطان تیروئید، ایجاد ندول و مشکلات دیگری که تیروئید را تحت تاثیر قرار می دهد.
عدم مصرف ید کافی در رژیم غذایی
بیماری هایی که باعث کاهش ید در بدن می شوند.
زنان بیشتر در معرض خطر گواتر نسبت به مردان هستند.
پیری ممکن است سلامت تیروئید را تحت تاثیر قرار دهد.
یائسگی و باردار از عوامل خطر هستند که به راحتی قابل فهم نیستند. اما بارداری و یائسگی ممکن است مشکلاتی در غده تیروئید ایجاد کنند.
پرتودرمانی در گردن یا قفسه سینه بر روی عملکرد تیروئید تغییر ایجاد می کند.

علائم گواتر چیست؟

اصلی ترین علامت گواتر تورم قابل توجه در گردن است. اگر گره ای در تیروئید موجود داشته باشد، ممکن است تورم بزرگ تر یا کوچک تر باشد. اما عموما وجود گره ظاهر تورم را افزایش می دهد.

سایر علائم عبارتند از:

مشکل در بلعیدن یا نفس کشیدن
سرفه
گرفتگی صدا
زمانی که بازوی به بالا سر برده می شود سرگیجه ایجاد می شود.

درمان گواتر

پزشک ممکن است با توجه به بررسی وضعیت عمومی بدن و اندازه تورم غده شما برایتان دارو تجویز کند. اما عموما روش های درمان به شرح زیر است:

داروها

اگر علت بیماری از کم کاری یا پر کاری غده تیروئید باشد، داروهای مورد استفاده برای درمان آن ها می تواند بر روی کوچک کردن غده موثر باشد. کورتون نیز می تواند التهاب ناشی از تیروئیدیت را کاهش دهد.

جراحی

در صورتی که تورم بیش از حد باشد و به داروهای تجویزی پاسخ ندهد، ممکن است پزشک عمل جراحی برداشتن تیروئید را تجویز کند. به این عمل تیروئیدکتومی گفته می شود.

ید رادیواکتیو

در افراد مبتلا به گواتر سمی، RAI ممکن است لازم باشد. در این درمان که به صورت خوراکی است، ید از طریق خون به تیروئید رسیده و موجب از بین رفتن بافت اضافی می شود.

مراقبت در منزل

بسته به نوع گواتر، ممکن است نیاز به افزایش یا کاهش مصرف ید در رژیم غذاییتان داشته باشید. اگر گواتر کوچک است و هیچ مشکلی ایجاد نمی کند، ممکن است پزشک هیچ درمانی را برای آن در نظر نگیرد.

تور قبلی:فتق کشاله ...

تور بعدی:فتق یا هرنی ...