فتق‌ ( Hernia) عبارت‌ است‌ از بيرون‌زدن‌ يكي‌ از اعضاي‌ داخلي‌ بدن‌ از راه‌ يك‌ نقطه‌ ضعيف‌ يا يك‌ سوراخ‌ در عضلات‌ اطراف‌ آن‌ . به زبان ساده به بیرون زدگیهای غیر طبیعی جدار شکم فتق میگویند.

فتق هنگامي  رخ مي دهد كه لايه هاي عضلاني جدار شكم ضعيف شده باشند. همانند بيرون زدگي تيوپ داخلي يك لاستيك پاره شده، در فتق نيز روده وگاهی برخی از  احشاء داخلي شكم از طريق ناحيه ضعيف جدار شكم بيرون مي زنند و باعث شكل گيري يك برآمدگی مي شوند.ورود احشاء شکم به داخل محل فتق مي تواند باعث گیر افتادگی قسمتی از روده يا سایر اعضاء داخل شكم در داخل اين بیرون زدگی شود که بسیار خطرناک است و نیاز به عمل اورژانسی دارد.چون زمان وقوع این عارضه قابل پیش بینی نیست،برای پرهیز از آن باید فتق را در اولین فرصت ممکن عمل کرد.دو علت واضح براي درمان فتق، يكي دردی است كه با ايستادنهاي طولاني يا بلند كردن اشياء سنگين یا با زور زدن ايجاد مي شود و ديگري آن است كه به واسطه وجود تورم در محل مربوطه، باعث نارضایتی بيمار از نظر زیبایی مي گردد . اما دليل اصلي جهت ترميم فتق اين است كه ممكن است روده یا عضوی دیگر، داخل  فتق به دام بيفتد و قادر به خارج شدن از آن نباشد  که لذا باعث انسداد روده و به دنبال آن، گانگرن پاره شدن روده مي شود و با جراحی از وقوع این پدیده مرگبار جلوگیری می شود.

شایعترین نوع فتق، فتق جدار شکم در قسمت تحتانی راست یا چپ است که به آن فتق اینگوئینال یا فتق مغبنی گویند و در بین مردم به پارگی پرده شکم یا به اختصار پارگی پرده مشهور است. این بیماری در مردان بسیار شایعتر است.سایر انواع فتق، شامل فتق در محل جراحی قبلی، فتق نافی و غیره است. وقتی فتق اتفاق می افتد که قسمتی از یک ارگان ( معمولاً روده ) از طریق یک نقطه ضعیف، دیواره عضلانی (که احشاء را در سر جای خود نگه داشته) ، پاره کرده و به فضای دیگری که در حالت عادی نباید حضور داشته باشد، وارد شود. فتق انواع مختلفی دارد که تقسیم بندی آن براساس محلی است که فتق اتفاق می افتد.

  –فتق کشاله ران : در این فتق ما برجستگی در ناحیه کشاله ران و یا درون کیسه بیضه را داریم و این نوع از فتق در مردان بسیار شایعتر از زنان است.

– فتق نافی  : برجستگی در اطراف ناف ایجاد می شود و در صورتی اتفاق می افتد که عضلات اطراف ناف نتوانند کاملاً آن ناحیه را بپوشانند.

–   فتق برشی : در محل عمل جراحی قبلی روی جدار شکم ایجاد شده و بعلت جدا شدن عضلات از همدیگر در محل عمل جراحی قبلی بوجود می آید.

علائم و نشانه های بیماری:

–   احساس ناراحتی در ناحیه کشاله ران و یا درد در آنجا که با بلند کردن جسم و یا خم شدن به جلو این ناراحتی تشدید می شود.

–   وجود توده برجسته در کشاله ران و یا کیسه بیضه که با لمس دردناک می شود.

–  وجود برجستگی بدون درد در بچه ها

پزشک به محض برخورد یا این برجستگی معاینات خود را برای اثبات تشخیص فتق آغاز
می کند. اگر توده فوق در اثر سرفه، خم شدن و یا بلند کردن جسم سنگینی و یا زور زدن بزرگتر شود احتمالاً بیمار دچار فتق می باشد. در کودکان و یا نوزادان باید اندازه توده را هنگام گریه کردن و یا سرفه چک کرد که اگر بزرگتر شود، تشخیص فتق می باشد.

 علت های وقوع:

در بسیاری از مواقع هیچگونه دلیل روشنی برای فتق پیدا نمی شود، اگر چه گاهی اوقات این بیماری با بلند کردن وزنه های سنگین رابطه دارد.

گاهی فتق در نوزادان و یا کودکان دیده می شود. در این موارد بافت پوشاننده احشاء داخلی قبل از تولد بطور کامل بسته نشده است. تخمین زده می شود که حدود 5 درصد کودکان مبتلا به فتق کشاله ران می شوند ( پسرها بیشتر از دخترها ) که البته بعضی از آنها تا سن بلوغ علامتی نخواهند داشت.

در شرایط زیر احتمال ایجاد فتق در افراد بالاتر خواهد بود.

–  وجود فتق در خانواده و اقوام نزدیک فرد

–   ابتلا به بیماری فیبروز کیستیک

–  ابتلا به بیضه نزول نکرده

–   افراد چاق

–  افرادی که پروستات بزرگی دارند و باید برای ادرار کردن همیشه زور بزنند.

–  ابتلا به سرفه مزمن

–  افرادی که بطور مزمن مبتلا به یبوست بوده و برای تخلیه مدفوع خود باید فشار زیادی به خود بیاورند.

·  چه موقع باید بدنبال اقدامات پزشکی رفت؟

بغیر از فتق نافی که در اکثر موارد تا سن 4 سالگی بهبود می یابد، در مورد سایر موارد فتق، در اولین فرصت پس از تشخیص بهتر است بیمار عمل جراحی شود. زیرا خصوصاً در ماههای اول پس از تشخیص احتمالی ایجاد عوارض بالا می باشد.

در موارد زیر باید  به پزشک مراجعه کرد:

–   فردی که به فتق مبتلا است و محتوای فتق با فشار آرام به محوطه شکمی باز نمی گردد.

–   فردی که به فتق مبتلاست دچار تهوع، استفراغ و یا تب شود.

–   محل فتق، قرمز ارغوانی ، تیره و یا کلاً دچار تغییر رنگ شود.

 علائم و نشانه های بیماری:
مهمترین عارضه فتق ، گیر کردن محتوای آن بوده، که معمولاً روده است و فشار بر اعضای گیر افتاده موجب قطع خونرسانی به آنها شده  که نهایتاً باعث نابودی عضو می شود که این مورد یکی از اورژانسهای جراحی است و می تواند جان مریضی را به خطر بیاندازد.

تقریباً تمام موارد فتق احتیاج به جراحی دارد که بهتر است این عمل قبل از ایجاد عوراض انجام شود. در این جراحی ممکن است از بیهوشی عمومی یا موضعی استفاده شود. در ابتدا از طریق یک شکاف روده را به سر جای خود در محوطه شکمی برمی گردانند و سپس عضلات و بافتهای پوشاننده را به هم نزدیک کرده و با بخیه ترمیم می کنند. در اکثر موارد یک بافت مصنوعی پلاستیکی (Mesh) برای افزایش قدرت منطقه ای که ضعیف بوده و در حال ترمیم است بکار می رود.

پس از جراحی،منطقه عمل با یک پانسمان پوشانده می شود که پس از 2-1 روز برداشتهخواهد شد.

از عوارض این جراحی می توان به عفونت و ایجاد آبسه اشاره کرد و برای رفع درد پس از عمل گاهی از مسکن استفاده می شود.

آيا مي توان به جاي جراحي از فتق بند استفاده كرد ؟
درمان غیر جراحی فتق مغبنی، استفاده از فتق بند است كه روي ناحيه درگير، فشار وارد مي آورد و به جا انداختن آن، کمک مي نمايد اما در كل استفاده از آن ايده خوبي نمي باشد. فتق بند در واقع هيچ كاري جهت از بين بردن و رفع فتق انجام نميدهد و فقط علائم آن را كاهش مي دهد.

بنابراين با وجود استفاده از آن فتق همچنان بزرگ مي شود، همچنين موجب ایجاد زخم در موضع فتق مي شود. تداوم در بزرگ شدن فتق و ایجاد چسبندگی در بافتهای زیرین، از عوارض فتق بند هستند که ترميم جراحي فتق را دشوار مي سازند و عود مجدد آن را محتمل تر مي كنند. بنابراين استفاده از فتق بند فقط بايد به عنوان يك وسيله به مدت كوتاهي قبل از انجام عمل جراحي محدود شود.

مزیت های درمان با لاپاراسکوپی چیست ؟
درمان فتق به روش لاپاراسکوپی تکنیکی است که با ایجاد  برشهای کوچک ، و استفاده از تلسکوپ و چسب زخم (مش ) پارگیهایی که در  دیواره شکم (عضله )  بوجود آمده است ترمیم می شوند. در پاره ای موارد این روش این امکان را میدهد تا بیمار، با درد و ناراحتی کمتر، زودتر به کار و فعالیتهای روزمره خود باز گردد.
آیا شما نیاز به جراحی لاپاراسکوپی فتق دارید؟
تنها بعد از یک معاینه کامل و دقیق جراح شما می تواند تعیین کند که آیا لاپاراسکوپی برای شما مناسب است یا نه ؟ این روش ممکن است برای برخی از کسانی که قبلا جراحی های شکم داشته اند یا تحت شرایط درمانی خاصی هستند مناسب نباشد.